Geçen hafta Pediatri Uzmanı Dr.Duygu Gür Ünal ile çocuk sağlığı ve beslenmesi üzerine hoş bir sohbet ettik. Kendisi yakın zamanda Doktorannem.com sitesini kurarak özellikle çocuk beslenmesi üzerine ailelerin faydalanabileceği bir platform oluşturdu. Kendisine sorularıma verdiği cevaplar ve besin alerjisine gösterdiği hassasiyet için tekrar teşekkür eder, çocuk beslenmesi üzerine sağlıklı bilgiler almak için sitesini ve facebook sayfasını takip etmenizi şiddetle tavsiye ederim.

AA: Kısaca sizi tanıyabilir miyiz?
DG: 2000 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni, 2004 yılında da aynı üniversitenin çocuk sağlığı ve hastalıkları ihtisasını bitirdim. 1998 ve 1999 yıllarında yaz tatillerinde Amerika’da Harvard Üniversitesi Mass General Hospital’da yaptığım dahiliye stajları bana Amerika ve ülkemdeki sağlık politikaları, doktor ve hasta bakış açıları açısından çok şeyler öğretti. Tüm eğitim öğretim hayatım boyunca çalışkan bir öğrenciydim. 2004 yılından beri İstanbul’da Kadıköy Şifa Hastanesi, Türk Böbrek Vakfı Hizmet Hastanesi, International Hospital’da çalıştım. Son 3 yıldır Acıbadem Göktürk Tıp Merkezi’nde görev yapıyorum. 5,5 yaşında oğlum ile kendimi 2. Çocuk ihtisasımı yapmış kabul ediyorum. Seyahat etmeyi severim. İşimi keyifle, zevkle yapıyorum, çocukların beni genç ve dinç tuttuğunu düşünüyorum.

AA: Doktorannem sitesini nasıl ve neden kurmaya karar verdiniz?
DG: Son dönemlerde herkesin herşeyi biliyor olması, herkesin her konuda bir fikrinin olması hatta ciddi, cesur kararlar beni şaşırtıyor. İnsanlar konunun ehli olan kişilerin söylediklerini dinlemektense, popüler, uçuk ya da değişik fikirlerin peşinden gitme meylindeler. (Belki de doktorları dinlediler ve hala hasta olduklarını farkettiler bilmiyorum) değişik şeyler duymak, denemek istiyorlar. Siz doktor olarak ne söylerseniz söyleyin, komşunun dedikleri, a programındaki sunucunun dedikleri ya da bir blogger annenin söyledikleri çok daha etkili olabiliyor. Ben de “Neler oluyor?” diye merak edip internette dolaştığım birgün, bir annenin bir blogger anneye doktorunun, çocuğuna balık yağı önerdiğini ama kararsız kaldığını ve blogger annenin ne düşündüğünün onun için çok önemli olduğunu yazıyordu. Blogger anne de gayet bilimsel olmayan bir dille bildiği, duyduğu, googledan okuduğu kadarını bu kadıncağıza anlatmaya çalışıyordu, şaşırdım, inananamadım! Biraz daha forumları okuyunca bizim mesleğimizin öyle 10 yıl okumaya gerek kalmadan online olarak yapılabileceğini, “O ilacı kullanma”, “Kes kes”, “O ilaç o hastalığa iyi gelmez” gibi söylemlerle ne kadar sık karşılaştığımı gördüm. Ben hastalarıma ek besinlere geçiş dönemlerinde çoğu kez yazılı döküman veririm, o anda ben de bir beslenme sitesi hazırlasam hastalarım için ne iyi olur diye düşündüm. Doğru bilgiye doğru kaynaklardan ulaşsınlar istedim. Doktorluk sadece okumak, bilgi birikimi değil, deneyim ve yaşadıklarınız da size çok şey öğretiyor. Sizin maksimum 3-5 çocuğunuz olabilir ama ben hergün onlarca farklı çocuk ve aile görüyorum…

AA: Bildiğim kadarı ile benim bloğumu da inceleme fırsatı buldunuz? Alerjikanne hakkında bir hekim olarak ne düşünüyorsunuz?
DG: Az önce söylediklerimden sonra yanlış bir mesaj çıkartılmasını istemem. İnceleyebildiğim Blogger annelerin birçoğunu beğeniyorum, sosyal konular, sorumluluk projeleri, moda, şahsi fikirler, deneyimlerin paylaşımı hepsi çok hoş ama iş profesyonel anlamda ilaç verme, vermeme, aşı yaptırma, beslenme gibi sağlıkla ilgili konulara gelince bazı blogger anneleri aşırı cesur buluyorum. Cahil cesareti yani…;) Sizin blogunuzda, yaşadıklarınızı samimi bir dille ve aynı durumu paylaşan diğer çocuklar ve aileleriyle paylaştığınızı, onları doğru kanalize etme ve yol gösterme çabanızdan etkilendim. Sosyal sorumluluk yani… “Şunu kes, o ilacı alma, şu dozda al” gibi öneriler olmadığı sürece herkes istediği konularda yazabilir…

AA: Hastalarınız arasında besin alerjisine rastlama sıklığınız nedir?
DG: Eskiden daha nadir görüyorduk ama son dönemde başta inek sütü alerjisi olmak üzere besin alerjilerinin arttığını gözlemliyorum.

AA: Sizce besin alerjisi son yıllarda neden bu kadar arttı?
DG: Temiz ortamlarda yaşadığımızı düşünüyoruz ama kirletiyoruz, kirleniyoruz. Klasik bir söylem ama hava kirli, yiyecekler ilaçlı, hayatımızda birçok şey sentetik… Doğallıktan uzaklaştıkça, doğal olana tepki gösteriyor vücudumuz… Steril ortamlarda sezaryen doğum yapıyoruz, bebeğimizi çocuğumuzu eli toprağa değmeden apartman dairelerinde büyütüyoruz, biberonlarını sterilize ediyoruz, aman yere düştü, orasını elledi kirlendi diye elimizde ıslak mendille geziyoruz, çocuk 4 yaşında sokaktaki kediyle tanışıyor, vücut diyor ki bu da ne ? Hoop alerji…

AA: Benim gibi bir çok anne çocuğuna geç teşhis koyulmasından şikayetçi, sizce hekimlerimiz besin alerjisi ve çölyak teşhislerini koymakta neden sorun yaşıyor?
DG: Alerji, çok geniş bir grup. Alerji dediğimiz şey, anaflaksi gibi hayatı tehdit eden durum da olabilir, bahar aylarında 1-2 hapşuruk da… Semptomlar geniş, çeşitli ve kolayca başka hastalıklarla da karışabilecek şikayetler. İnek sütü alerjisi mesela, bebeklik döneminde bebek ağlıyor, bebektir gazı olur diyorsunuz, kusuyor reflüdür, dik yatırın diyorsunuz, kilo almıyor anne sütünüzün yağı az diyorsunuz, döküntüsü oluyor annenin yediği çikolataya bağlıyoruz gibi…doktorun da dikkatli olması ve bütüncül düşünmesi lazım. Bebeklerde inek sütü alerjisi tanısını genellikle doktorlar koymakla beraber, ileri yaşlardaki besin alerjilerini çocuğu iyi gözlemlemesi sonucunda, annelerin hangi besine karşı alerjisi olabileceğini tahmin ettiğini çok gördüm. Dün domates yedi, bugün döküntüsü var gibi…

AA: Sizce besin alerjisi tanısı alan bir çocuğun ailesi nasıl hareket etmeli?
DG: Besin alerjisi deyip geçmemek lazım, anaflaksiye giderse ölümcül olabilir. Diyet şart! Israrcı olmak, inanamamak, geçeceğini düşünmek, az birşey verdim birşey olmaz demek yanlış… Bazı alerjiler zaman içinde geçerken (inek sütü alerjisi gibi) bazıları hayat boyu devam edecektir. Satın aldığınız ürünlerin etiketlerini okumalı, dışarda yediklerinize şüphe ile yaklaşmalısınız. Çocuğunuzun bir besine karşı alerjisi varsa başka besinlere de alerjisi olabileceğini de akıldan çıkartmamak lazım.
Çocuklar için en alerjen besinler inek sütü, yumurta akı, kakao, kuru yemişler, balık, deniz ürünleri, domates, çilek, turunçgiller…bebeklerinize de ek besinlere başlarken yavaş yavaş, en az alerjen olandan başlayarak ve günler içinde miktarını arttırarak başlamak önemli, böylece hangi besine karşı alerjisi olduğunu annenin anlama imkanı sağlanmış oluyor.

AA: Son zamanlarda aşıların ne kadar zararlı olduğuna, otizm dahil bir çok hastalığa neden olduğuna dair söylemler var. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
DG: Ben aşıları severim. Neden severim? Çocuklarımız basit bir enfeksiyon hastalığı yüzünden ölsün, sakat kalsın istemem. İhtisasım boyunca su çiçeği ve menenjit başta olmak üzere aşı ile korunulabilecek hastalıkların ne kadar ağır seyredebileceğini maalesef deneyimleme şansım oldu. Kızamık aşısı olmadığı için geçirdiği kızamık sonrası beynine yerleşen kızamık virüsü nedeniyle yavaş yavaş ölen hastalarımız da oldu. İnsan bilmediği, görmediği şeyden korkmaz. Toplumda insanların bir kısmına bunlar yok, yaşanmıyor gibi gelebilir ama maalesef son yıllarda yine aşı ile korunulabilecek hastalıklar -farklı sebeplerle- yine gündemimizde. Otistik çocukların hepsi 1 yaşına kadar normal de hepsi kkk aşısından sonra mı otistik oluyorlar hayır, benim 1 yaşından yani kkk aşısından önce otistik teşhisi almış hastalarım oldu.
Aşı yaptırmaktan korkan, yaptırmayan anne babaların, çocukları bu hastalığa yakalanırlarsa, bu sorumluluğu almış olmaları ve sonuçlarını göğüsleyebilmeleri gerekir ki sonuçlar bazen ağır olabilir. Herkes benim çocuğuma birşey olmaz diye düşünüyor ama bazılarının başına geliyor. Aşı yaptırmama kararı verirlerken, çocukları hastalıktan sakat kalırsa, “Anne baba, bana neden aşı yaptırmadınız?” diye sorduğunda cevaplarını hazırlamış olmaları gerekli.
Ben aşı firmalarının sözcüsü, avukatı da değilim. Aşılar masum, hepsi zararsız, hiçbirinin yan etkisi yok da diyemiyorum ama toplumdaki sebebi açıklanamayan her hastalığın da aşılara bağlanmasını çok inandırıcı bulmuyorum. Aşılar sayesinde enfeksiyon hastalıkların, menenjit, zatürre, kızamık gibi ciddi hastalıkların çok daha az görülmesinden memnunum.

AA: Aynı şekilde içinde katkı maddesi bulunan ilaçları kullanmak istemeyen anneler var. İçinde katkı maddesi olmayan ilaç var mıdır? Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
DG: İçinde katkı maddesi olmayan ilaç yok. Hepsinin içinde koruyucu, renklendirici, tad verici katkı maddeleri var. Bazen özellikle yurtdışından getirtilen ve hiç katkısız olduğu söylenen ilaçlarında içinde farklı katkı maddelerini görüyorum. Cildimize bile kullandığımız kremlerde losyonlarda parabensiz olanı alırken, ilaçların içindeki parabeni yutuyoruz. Hepsi için limitler belirlenmiş, bu konuda bizim yapabileceğimiz çok birşey yok. Alerjik çocukların, ilaçaların etken maddesine mi yoksa katkı maddelerine mi alerjisi var onu da anlamak zor.

AA: Bildiğiniz üzere alerjik çocuklar bazen uzun süre antihistaminik, astım ve reflü ilaçları kullanabiliyor. Uzun süreli kullanımlarda bu ilaçların diğer organlara zararı olur mu?
DG: İlaç kullanırken kar-zarar hesabı yapmak lazım, bu hesabı da çoğu kez hekimin yapması lazım. Anne babaya bilmedikleri bir konuda karar vermelerini istemek uygun olmaz. Bazı ilaçların azaltılarak, zaman içinde kesilmesi gerekir. Başlanılan bir ilacı danışmadan kesmek ters tepkilere neden olabilir. Mutlaka kullanması gereken bir ilaç ise kullanılacak süreyi ve dozu hekim belirler. İlaç dozu da hastalığın şiddetine, türüne, çocuğun yaşına ve kilosuna göre değişebilir.
Bir de emniyet ilaçları var, alerjik çocuklarda kullanılan Epipen gibi. Belki hayatınızda bir kere lazım olur ama yanınızdaysa hayat kurtarır. Ciddi alerjisi olan çocukların bu ilacı taşıması, nasıl kullanılacağını yaşı büyükse kendisinin ve yakın çevresinin bilmesi gerekir.

AA: Süt alerjisi olan bir çocuk için anneler soya ürünlerini bir alternatif olarak görüyor. Sizce soyanın vücut üzerinde olumsuz bir etkisi var mı?
DG: Süt, çocuklar için en önemli kalsiyum ve protein kaynaklarından biri. Sadece süt değil ama peynir, yoğurt, tereyağ, kefir, sütlü tatlılar, dondurma…. Hepsi yasak olunca ve bu ürünlerin girdiği her besin de yasak olunca iş zorlaşıyor. Soya, inek sütü alerjisinde eskiden daha sık kullanılan bir alternatifti ama son yıllarda soyaya karşı da alerji olasılığı ve soyanın GDO olması nedenleriyle eski popülaritesini yitirdi. Ayrıca soyanın zayıf östrojen etkisi göstermesi nedeniyle de çok kullanıldığında bazı olası yan etkiler ve meme kanseriyle ilgili henüz tam açıklığa kavuşmamış durumlar var.
Son dönemde bitkisel kaynaklı sütler, özellikle evde hazırlanma kolaylığı nedeniyle badem sütü popüler, kalsiyum içeriği de yüksek. Alerji durumuna göre yulaf sütü, fındık sütü, hindistan cevizi sütü, pirinç sütü de diğer alternatifler…

AA: Alerjik çocuklar maalesef bulaşıcı hastalıklara daha sık yakalanabiliyor ve daha zor iyileşebiliyor. Bu konuda alerjik çocuk ebeveynlerine önerileriniz ne olur?
DG: Alerjik çocuklara ilaç vermek de aşı yapmak da doktorları korkutuyor. Antibiyotik verdiniz, alerji olasılığı var, aşı yapıyorsunuz, alerjik reaksiyon olur mu korkusu yaşıyorsunuz. Özellikle kkk ve grip aşıları yumurta alerjisi olan çocuklarda dikkatle yapılmalı.
Alerjik çocuklarda alt ve üst solunum yolu enfeksiyonları daha dramatik seyredebiliyor çünkü hemen tetikleniyorlar ve bronşları sıkışıyor. Genel temizlik ve hijyen prensiplerine dikkat edilmeli, kalabalık ve yoğun ortamlardan, hasta çocuklardan uzak durulmasında fayda var. Sigara, alerjik çocukları daha olumsuz etkilediğinden mümkünse yanlarında ve yakınlarında sigara içilmemeli.
Besin alerjisi olan çocukları eğitmek ve onlara uygun ortamları seçmek, hayat tarzını ona göre belirlemek ailelere düşüyor. Aileler mutlaka etiket okumalı, çocuğun yakınındakileri acil durumlarda ne yapacakları ve durumun önemi ve ciddiyeti konusunda bilgilendirmeliler, çoğu kez en yakınındakiler annneanne, babaanne, dedeler durumun önemini anlamak istemiyorlar, yakıştıramıyorlar ve birşey olmazdan çok şey olabiliyor…

Tüm bu söyleşide “Doktorluk sadece okumak, bilgi birikimi değil, deneyim ve yaşadıklarınız da size çok şey öğretiyor.” cümlesi en çok hoşuma giden kısım oldu. Keza biz alerjik çocuk anneleri çok iyi biliyoruz ki her hastanın durumu farklıdır, hastalık değil hasta vardır, alerjide her zaman kişiye özel tedavi dizayn edilmelidir. Maalesef gerçek hayattaki vakalar kitaplarda yazılanlarla sınırlı değildir. Bu nedenle Sevgili Dr.Duygu Gür Ünal’a ufkunu açık tutup her hastasına titizlikle yaklaşan bir hekim olduğu için tekrar teşekkür ederim.